Προδιαθεσικοί παράγοντες εμφάνισης λεμφοιδήματος μετά από καρκίνο του μαστού αποτελούν η παχυσαρκία, η μειωμένη κινητικότητα του ώμου, η φύση/ έκταση του χειρουργείου (μαστεκτομής), η ακτινοβολία, κάποια πιθανή μόλυνση μετεγχειρητικά και ο αριθμός των προσβεβλημένων από καρκίνο λεμφαδένων.Το λεμφοίδημα μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά τη θεραπεία για τον καρκίνο ή ακόμα και χρόνια μετά. Από τη στιγμή που θα εμφανιστεί όμως, θα αποτελέσει μια χρόνια πάθηση, η οποία απαιτεί μακροχρόνια θεραπεία και φροντίδα.
Πέρα από τις γνωστές μεθόδους θεραπείας, όπως η παροχετευτική μάλαξη, η συμπιεστική περίδεση και το medical taping, προτείνεται και η υδροθεραπεία, η οποία είναι ιδιαίτερα ευχάριστη για τον/την ασθενή και φυσικά έχει πολύ καλά αποτελέσματα στη θεραπεία του λεμφοιδήματος.
Σύμφωνα με έρευνες, η μακροχρόνια θεραπευτική άσκηση μέσα σε θερμαινόμενη πισίνα, έχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα από την απλή άσκηση που κάνουν οι ασθενείς μετά το πέρας των φυσικοθεραπειών τους. Συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί ότι η υδροθεραπεία αποτελεί μια ασφαλή μέθοδο σε γυναίκες που υποφέρουν από ήπιου έως και σοβαρού βαθμού λεμφοίδημα, με σημαντική και άμεση μείωση του όγκου στο προσβεβλημένο άνω άκρο.
Η υδροθεραπεία σε θερμαινόμενη πισίνα προσφέρει το ιδανικό περιβάλλον για άνετη μυϊκή ενδυνάμωση, προστατεύοντας τις αρθρώσεις. Η κατακόρυφη βύθιση στο νερό συμβάλλει σε ένα υγιέστερο καρδιαγγειακό σύστημα, δυνατότερους μύες και οστά, σωστότερο δείκτη μάζας σώματος (βάρος) και φυσικά μειωμένο κίνδυνο επανεμφάνισης καρκίνου του μαστού. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι η κατακόρυφη βύθιση ασκεί μια υδροστατική πίεση στο άνω άκρο (όταν κι αυτό είναι βυθισμένο κατακόρυφα), η οποία είναι μεγαλύτερη κι από αυτή που ασκεί η ειδική συμπιεστική περίδεση.
Η υδροστατική πίεση και η μάλαξη από τις δίνες του νερού στο δέρμα και τους λεμφαδένες, βελτιώνει τη ροή της λέμφου, μειώνοντας το οίδημα στο προσβεβλημένο άνω άκρο, τη μασχάλη, το στήθος και την πλάτη.
Η απλή βύθιση, όμως, στο νερό δεν αρκεί, γιατί τα αποτελέσματα είναι παροδικά. Για ακόμα καλύτερα και πιο μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, λοιπόν, προτείνεται μια σειρά ασκήσεων, οι οποίες στοχεύουν στο να διανοιχτούν τα κεντρικά λεμφικά κανάλια, να κινητοποιηθεί ο ώμος, να γίνει χρήση των μυών του άνω άκρου σαν αντλία παροχέτευσης και να επωφεληθεί ο ασθενής από τις ιδιότητες της υδροστατικής πίεσης.
Ενδεικτικό πρόγραμμα ασκήσεων:
- Ο ασθενής ξεκινάει με χαλαρό περπάτημα στο νερό, εμπρός, πίσω και πλάγια για 5 λεπτά
- Σωστή στάση σώματος: ο ασθενής βρίσκει την ουδέτερη θέση σώματος, σε ένα άνετο βάθος, ώστε οι ώμοι να είναι βυθισμένοι στο νερό. Εξασκείται η σταθερότητα και ισορροπία του σώματος και ενδυναμώνονται οι σταθεροποιοί μύες
- Σωστή αναπνοή: ο ασθενής εξασκείται στη θωρακική και διαφραγματική αναπνοή, συνδυαστικά με τις προηγούμενες ασκήσεις σταθεροποίησης και ισορροπίας
- Διατάσεις ωμικής ζώνης
- Κάμψη, έκταση, στροφές δεξιά κι αριστερά και πλάγιες κλίσεις αυχένα
- Ανάσπαση και περιστροφές ώμων
- Εκκρεμοειδείς κινήσεις άνω άκρων
- Ο ασθενής ακουμπάει τα δάχτυλα του στον ώμο, καθώς ο αγκώνας λυγίζει
- Κάμψη, έκταση, απαγωγή, προσαγωγή, περιαγωγή ώμων
- Ασκήσεις άκρας χείρας: «παίξιμο πιάνου», κύκλοι αντίχειρα, γροθιά
- Αερόβιες ασκήσεις
- Διατάσεις γαστροκνημίων, ισχιοκνημιαίων, τετρακεφάλων
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι το παραπάνω ασκησιολόγιο θα πρέπει να πραγματοποιείται σε θερμαινόμενη θεραπευτική πισίνα (32oC) και υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή.
Εβίτα Παπαργυροπούλου, PT, MSc Certified Lymphedema Therapist
