Η ολική αρθροπλαστική γόνατος αποτελεί μια χειρουργική επέμβαση στην οποία καταφεύγουν άτομα με προχωρημένη συνήθως οστεοαρθρίτιδα. Το χειρουργείο αυτό όπως κάθε χειρουργείο στον τομέα της ορθοπαιδικής, προκαλεί τραύμα στους ιστούς και μεγάλη τάση στους μύες της περιοχής, γεγονός που περιορίζει την αιματική και λεμφική ροή, προκαλώντας τελικά οίδημα στην άρθρωση του γόνατος. Το οίδημα με τη σειρά του, έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του πόνου, τη μείωση του εύρους κίνησης της άρθρωσης καθώς και αναστολή της φυσιολογικής δραστηριότητας του τετρακέφαλου. Ακολούθως, ο ασθενής έχει δυσκολία στη βάδιση και χρήζει φυσικοθεραπείας.
Στόχοι φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης μετά από ΟΑΓ:
- Πλήρης αποκατάσταση του εύρους κίνησης του γόνατος στην κάμψη και την έκταση
- Μείωση του οιδήματος και του πόνου
- Μυϊκή ενδυνάμωση και ισορροπία
- Αποκατάσταση φυσιολογικής βάδισης
Οι στόχοι αυτοί σχετίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό με τη μείωση του οιδήματος, η οποία πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα του θεραπευτή αμέσως μετά το χειρουργείο.
Έτσι, η πλήρης θεραπεία μετά από μια ολική αρθροπλαστική γόνατος (ΟΑΓ) περιλαμβάνει τόσο αποιδηματική μάλαξη, όσο και κινησιοθεραπεία.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Μάλαξη λεμφικής παροχέτευσης
Ο φυσικοθεραπευτής, αμέσως μετά το χειρουργείο παρεμβαίνει, εφαρμόζοντας στον ασθενή μάλαξη λεμφικής παροχέτευσης, η οποία αφορά όλο το κάτω άκρο και όχι μόνο την άρθρωση του γόνατος. Με την μάλαξη αυτή παροχετεύονται τα υγρά που έχουν συσσωρευτεί μετά το χειρουργείο, καθιστώντας έτσι ευκολότερη την άμεση κινητοποίηση της άρθρωσης. Έρευνες έχουν δείξει, ότι η τεχνική αυτή είναι πολύ σημαντική στην οξεία φάση του οιδήματος σε ΟΑΓ, διευκολύνει επίσης την αύξηση τόσο της ενεργητικής, όσο και της παθητικής κάμψης και έκτασης του γόνατος. Αποφεύγοντας τη δυσκαμψία, επίσης, μειώνεται σταδιακά και ο πόνος, γεγονός που βοηθά ακόμα και ψυχολογικά τον ασθενή.
Συμπιεστική περίδεση
Η συμπιεστική περίδεση, είτε με τη χρήση επιδέσμων, είτε με τη χρήση καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι στην οξεία μετεγχειρητική φάση. Αφενός, η περίδεση προτείνεται από τον θεράποντα ιατρό για λόγους πρόληψης πιθανού θρομβοεμβολικού επεισοδίου. Αφετέρου, η σωστή χρήση τους βοηθά και ενισχύει τα αποτελέσματα της μάλαξης λεμφικής παροχέτευσης, την οποία έχει προηγουμένως εφαρμόσει ο θεραπευτής.
Ασκήσεις οξείας φάσης
Από τις πρώτες κιόλας μέρες μετά τη χειρουργική επέμβαση, είναι επιβεβλημένες οι θεραπευτικές ασκήσεις, που έχουν στόχο την ενίσχυση της παροχέτευσης του οιδήματος, καθώς και τη σταδιακή μυϊκή ενδυνάμωση. Η άσκηση «αντλία» είναι από τις πρώτες που δίνονται στον ασθενή, καθώς υποβοηθά την κυκλοφορία του αίματος και της λέμφου στο κάτω άκρο.
Στην πρώτη φάση, ο φυσικοθεραπευτής διδάσκει στον ασθενή ισομετρικές ασκήσεις τετρακεφάλου για ήπια ενεργοποίηση του μυός, ο οποίος έχει την τάση να ατροφεί αρκετά γρήγορα. Ακόμα, γίνεται ενεργητικά ανύψωση του σκέλους (Straight Leg Raise), ασκήσεις απαγωγών, προσαγωγών και γαστροκνημίων. Ο φυσικοθεραπευτής ακόμα, με ειδικές τεχνικές, όπως σύστασης- χαλάρωσης (“κράτα- χαλάρωσε”), αυξάνει καθημερινά το εύρος των κινήσεων στο γόνατο.
Ασκήσεις προχωρημένου σταδίου και βάδιση
Μετά την πάροδο των πρώτων ημερών, ο ασθενής αρχίζει να εκτελεί σταδιακά ασκήσεις προχωρημένης δυσκολίας, όπως ενεργητική κάμψη και έκταση του γόνατος από κλειστή και ανοικτή κινητική αλυσίδα. Φυσικά, σημαντικό κομμάτι εδώ έχει η επανεκπαίδευση της φυσιολογικής βάδισης, η οποία αρχικά γίνεται με τη βοήθεια πλαισίου υποστήριξης (πι) και αργότερα ανεξάρτητα.
Με την πάροδο μερικών μηνών, εφόσον ο ασθενής έχει κάνει πλήρη αποκατάσταση με φυσιολογικό εύρος κίνησης και χωρίς πόνο, προτείνεται η άσκηση σε πισίνα. Η αερόβια άσκηση σε νερό (υδροθεραπεία) βοηθά τον ασθενή τόσο στη μυϊκή ενδυνάμωση και αύξηση της ιδιοδεκτικότητας, όσο και στην ενίσχυση του καρδιαγγειακού συστήματος.
Ο ασθενής, ακολουθώντας τη σωστή σειρά αποκατάστασης, δηλαδή κάνοντας πλήρη αποσυμφορητική θεραπεία και θεραπευτική άσκηση, θα είναι ικανός να εκτελεί σημαντικές λειτουργικές δραστηριότητες, όπως άρση μετά από κάθισμα, ανέβασμα και κατέβασμα σκάλας και πιάσιμο κάποιου αντικειμένου από το πάτωμα.
Τέλος, οι ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε ΟΑΓ καλό είναι να συμβουλεύονται τον ειδικό φυσικοθεραπευτή έτσι ώστε να ξεκινήσουν άμεσα αποιδηματικές ασκήσεις για το χειρουργηθέν άκρο.